نوروفیدبک (نوروتراپی) روشی نوین برای آموزش مغز است. این روش به مغز کمک می‌کند تا به محرک‌های اطراف بهتر پاسخ دهد. نوروفیدبک نه تنها برای درمان اختلال ADHD، بلکه برای مشکلاتی مثل اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی و حتی میگرن نیز کاربرد دارد. در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم که نوروفیدبک چیست و برای درمان چه بیماری‌ها و اختلالاتی استفاده می‌شود.

نوروفیدبک درمانی چیست؟

نوروفیدبک درمانی (Neurofeedback) روشی نوین و غیرتهاجمی برای آموزش مغز است. در این روش، با استفاده از حسگرهایی که بر روی سر قرار می‌گیرند، فعالیت‌های الکتریکی مغز اندازه‌گیری می‌شود. سپس، این اطلاعات به صورت بصری یا شنیداری به فرد ارائه می‌شود تا او بتواند الگوهای فعالیت مغزی خود را مشاهده کند.

به عبارت ساده‌تر، نوروفیدبک مانند یک آینه برای مغز عمل می‌کند و به فرد نشان می‌دهد که مغز او در شرایط مختلف چگونه واکنش نشان می‌دهد. با دریافت این بازخورد، فرد یاد می‌گیرد که فعالیت‌های مغزی خود را به سمت الگوهای سالم‌تر هدایت کند.

نوروفیدبک چگونه عمل می‌کند؟

مغز ما از میلیاردها سلول عصبی تشکیل شده است که با ارسال سیگنال‌های الکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این سیگنال‌ها، الگوهای مشخصی دارند که به آن‌ها امواج مغزی می‌گویند. امواج مغزی با حالات مختلف ذهنی مانند تمرکز، آرامش، استرس و خواب مرتبط هستند.

در نوروفیدبک، سنسورهایی روی سر قرار می‌گیرند تا فعالیت‌های الکتریکی مغز را ثبت کنند. سپس، این اطلاعات به یک کامپیوتر منتقل می‌شود و نرم‌افزار مخصوص، الگوهای امواج مغزی را تجزیه و تحلیل می‌کند. در نهایت، این اطلاعات به صورت سیگنال‌های صوتی یا تصویری به فرد بازخورد داده می‌شود.

به عنوان مثال، اگر فردی بخواهد تمرکز خود را افزایش دهد، نرم‌افزار به گونه‌ای تنظیم می‌شود که زمانی که امواج مغزی فرد به الگوی تمرکز نزدیک می‌شود، یک پاداش صوتی یا تصویری به او داده شود. با تکرار این فرایند، مغز یاد می‌گیرد که الگوی امواج مغزی مرتبط با تمرکز را تقویت کند.

ثابت شده است که نوروفیدبک تراپی در تشخیص یا درمان بیماری‌های مختلف مفید است و برای درمان هر بیماری، به نوع متفاوتی از نوروفیدبک تراپی نیاز است. در هر یک از انواع نوروفیدبک، الکترودهایی که به سر متصل می‌شوند، نوع خاصی از فرکانس را به مغز منتقل می‌کنند، که می‌تواند نحوه واکنش یک فرد را نشان دهد. بنابراین، انواع مختلف فرکانس‌ها، انواع مختلفی از عملکرد یا واکنش مغز را نشان می‌دهند.

مزایای نوروفیدبک تراپی چیست؟

نوروفیدبک، روشی نوین و غیرتهاجمی است که به شما امکان می‌دهد تا عملکردهای درونی مغز خود را بهتر بشناسید و کنترل کنید. یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، نمایش تصویری فعالیت‌های مغزی است. با استفاده از نوروفیدبک، می‌توانید واکنش‌های مغز خود را نسبت به محرک‌های مختلف مشاهده کنید، حتی اگر از آن‌ها آگاه نباشید. این امر به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناخودآگاه خود را شناسایی کرده و برای تغییر آن‌ها تلاش کنید.

از دیگر مزایای نوروفیدبک، ارائه بازخورد آنی از فعالیت‌های مغزی است. به عبارت دیگر، شما می‌توانید در لحظه، واکنش‌های مغز خود را مشاهده کرده و درک عمیق‌تری از آن‌ها پیدا کنید. این ویژگی به خصوص برای افرادی که با کنترل احساسات، مانند خشم، مشکل دارند بسیار مفید است. با دیدن واکنش‌های مغزی خود در برابر محرک‌های مختلف، می‌توانید یاد بگیرید که چگونه به آن‌ها پاسخ بهتر و سازنده‌تری بدهید.

نوروتراپی برای درمان چه بیماری‌ها و اختلال‌هایی کاربرد دارد؟

همانطور که ذکر شد، نوروفیدبک‌ها نوعی روش مکمل برای درمان‌های روان‌شناختی و دارویی محسوب می‌شوند. در نتیجه نوروتراپی در درمان اختلال‌هایی نظیر موارد زیر بسیار مفید است:

1. ADHD
2. سوء مصرف مواد مخدر
3. اختلال‌های اضطرابی مثل استرس پس از سانحه
4. مدریت استرس
5. اختلال یادگیری
6. افسردگی
7. میگرن
8. وسواس فکری اجباری (OCD)
9. اختلال خواب